Dzisiaj ma miejsce premiera książki Jana Tomasz Grossa i Ireny Gross-Grudzińskiej „Złote żniwa”, która już na kilka miesięcy przed swoją publikacją stała się głośna. W książce autorzy poruszają drażliwy temat stosunków polsko-żydowskich podczas II wojny światowej. Zgodnie z tezą jaką stawiają Grossowie Holokaust stał się dla Polaków okazją do czerpania zysków. Ukrywanie Żydów za pieniądze, denuncjacja zbiegów z obozów, przejmowanie żydowskich majątków i posad to czyny, których dopuszczano się wobec Żydów. Mord i przejęcie własności były, zdaniem Grossów, ściśle ze sobą powiązane. Proceder objął kilkadziesiąt tysięcy osób, badania jednak wciąż trwają.
Treść książki wyraźnie odziera z pozoru mit, jaki dotąd utrzymywany był w społeczeństwie polskim. Upada obraz Polaka, bezinteresownie narażającego własne życie dla ratowania innego człowieka, zgodnie z maksymą, że to właśnie życie jest wartością najwyższą. W książce Grossów odsetek takich bohaterów jest znacznie mniejszy niż mogłoby się wydawać. Na czoło wysuwa się Polak, który na wszystkim gotów jest robić interes i Polak, który zdolny jest do posunięcia się do największej podłości w zasadzie bez żadnej korzyści. Wydaje się, że książka Grossów to próba przywrócenia właściwych proporcji między tymi trzema kategoriami. Pewne światło na sprawę rzuca tu niedawne oświadczenie profesora Bartoszewskiego, że bardziej bał się Polaków niż Niemców w czasie okupacji. Jeśli może to być pocieszające Żydzi jako cel okupacyjnej podłości, nie byli tu jakoś szczególnie wyróżnieni.
Książkę i jej autorów spotkała krytyka jeszcze na długo przed jej premierą. Wygląda na to, że prawda o nas dla części z nas jest nie do zaakceptowania. Obraz szlachetnego Polaka nie bardzo pasuje do ustaleń Grossów. Tym bardziej warto ją przeczytać.
